مقایسه‌ اثربخشی تحریک الکتریکی جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (tDCS) با حساسیت‌زدایی حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) بر اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) مزمن

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 دانشگاه بیرجند

2 مرکز تحقیقات علوم رفتاری، پژوهشکده سبک زندگی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: تحریک الکتریکی جریان مسقیم فراجمجمه‌­ای (tDCS) یک روش درمانی غیرتهاجمی است. هدف این پژوهش تعیین اثربخشی tDCS و مقایسه آن با حساسیت‌زدایی حرکات چشم و پردازش مجدد (EMDR) بر کاهش نشانه­‌های اختلال استرس پس از ضربه (PTSD) بود.
روش‌ها: پژوهش حاضر یک کارآزمایی بالینی دوسوکور با طرح پیش‌­آزمون پس‌­آزمون با گروه کنترل بود. جامعه­ آماری شامل بیماران مبتلا به PTSD بودند که به مرکز علوم اعصاب شناختی آتیه و بیمارستان بقیه‌­الله الاعظم (1396 تا 1397) مراجعه کرده بودند. از میان آن‌ها 44 نفر به روش نمونه­‌گیری در دسترس انتخاب و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش (14=EMDR، 15=tDCS فعال) و گروه کنترل (15=tDCS ساختگی) جایگزین شدند. ابزار پژوهش شامل فهرست اختلال استرس پس از ضربه (PCL-5) بود. گروه‌های tDCS فعال و کنترل به مدت 10 جلسه تحریک دوجانبه واقعی و ساختگی (2Am، ناحیه خلفی-جانبی پیش­‌پیشانی) را دریافت کردند. گروه EMDR نیز 5 جلسه درمان EMDR را دریافت کرد. داده­‌ها نیز به‌وسیله روش آماری تحلیل کووواریانس چندمتغیری (مانکووا) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: نشانه‌های PTSD در گروه‌های آزمایش در مقایسه با گروه کنترل در مرحله پس‌­آزمون و پیگیری به‌طور معناداری بیشتر کاهش یافته بود (0/05>P < /span>). در حالی که بین دو گروه آزمایش در مرحله پس‌­آزمون و پیگیری تفاوت معناداری وجود نداشت (0/05>P < /span>).
نتیجه‌گیری: از روش tDCS می‌توان به عنوان روش درمانی غیرتهاجمی برای کاهش نشانه‌های PTSD استفاده کرد.

کلیدواژه‌ها


1. Pizarro J, Silver RC, Prause J. Physical and mental health costs of traumatic war experiences among Civil War veterans. Arch Gen Psychiatry. 2006;63(2):193-200. 2. Marmar CR, Schlenger W, Henn-Haase C, Qian M, Purchia E, Li M, et al. Course of posttraumatic stress disorder 40 years after the Vietnam War: Findings from the National Vietnam Veterans Longitudinal Study. JAMA psychiatry. 2015;72(9):875-81. 3. Fulton JJ, Calhoun PS, Wagner HR, Schry AR, Hair LP, Feeling N, et al. The prevalence of posttraumatic stress disorder in Operation Enduring Freedom/Operation Iraqi Freedom (OEF/OIF) veterans: A meta-analysis. J Anxiety Disord. 2015;31:98-107. 4. Lewis SJ, Arseneault L, Caspi A, Fisher HL, Matthews T, Moffitt TE, et al. The epidemiology of trauma and post-traumatic stress disorder in a representative cohort of young people in England and Wales. The Lancet Psychiatry. 2019;6(3):247-56. 5. Zamani S, Veisani Y, Mohamadian F, Kikhavani S. The prevalence of Posttraumatic Stress Disorder (PTSD) in people who experienced imposed war by Iraq on Iran in Ilam in 2016: Cross-sectional study. Journal Mil Med. 2018;20(4):412-20. 6. Rahnejat A, Dabagi P, Rabiei M, Taghva A, Valipoor H, Donyavi V. Prevalence of Post-Traumatic Stress Disorder Caused by War in Veterans. Iran J War Public Health. 2017;9(1):15-23. 7. Gaziano JM, Concato J, Galea S, Smith NL, Provenzale D. Epidemiologic approaches to veterans' health. Epidemiol Rev. 2015;37(1):1-6. 8. McFarlane AC. The longitudinal course of posttraumatic morbidity: the range of outcomes and their predictors. Journal of Nervous and Mental Disease. 1988; 176(1):30-9. 9. Shapiro F, editor Adaptive information processing and case conceptualization. Presentation at the annual conference of the EMDR-Europe Association, Brussels, Belgium; 2005. 10. Sykinioti S. The effectiveness of eye movement desensitisation and reprocessing with refugees experiencing symptoms of posttraumatic stress disorder. European Journal of Trauma & Dissociation. 2019;3(1):49-55. 11. Chen Y-R, Hung K-W, Tsai J-C, Chu H, Chung M-H, Chen S-R, et al. Efficacy of eye-movement desensitization and reprocessing for patients with posttraumatic-stress disorder: a meta-analysis of randomized controlled trials. PLoS One. 2014;9(8):e103676. 12. Valiente-Gómez A, Moreno-Alcázar A, Treen D, Cedrón C, Colom F, Perez V, et al. EMDR beyond PTSD: A systematic literature review. Front Psycho. 2017;8:1668. 13. Haagen JF, Heide F, Mooren TM, Knipscheer JW, Kleber RJ. Predicting post‐traumatic stress disorder treatment response in refugees: Multilevel analysis. Br J Health Psychol. 2017;56(1):69-83. 14. Brunoni AR, Tortella G, Benseñor IM, Lotufo PA, Carvalho AF, Fregni F. Cognitive effects of transcranial direct current stimulation in depression: results from the SELECT-TDCS trial and insights for further clinical trials. J Affect Disord. 2016;202:46-52. 15. Kekic M, Boysen E, Campbell IC, Schmidt U. A systematic review of the clinical efficacy of transcranial direct current stimulation (tDCS) in psychiatric disorders. J Psychiatr Res. 2016;74:70-86. 16. Reddy M, Greenberg B, Philip N. 636. Combining Transcranial Direct Current Stimulation with Virtual Reality Exposure for PTSD. Biological Psychiatry. 2017;81(10):S258. 17. Jeon A, Jang K, Lee S. TRANSCRANIAL DIRECT CURRENT STIMULATION TREATMENT EFFECTS IN PATIENTS WITH POST-TRAUMATIC STRESS PATIENTS: AN INTERIM ANALYSIS. Brain Stimul. 2017. p. 345-540. 18. Sarhadi S, Ghaemi F, Dortaj F, Delavar A. Compareing the effectiveness of pharmacotherapy, transcranial direct current stimulation (TDCS), and combined treatment (TDCS and pharmacotherapy) on reducing major depression symptoms and improvement of working memory in veterans with PTSD. J Mil Med. 2019;21(4):390-9. 19. Wout M, Longo SM, Reddy MK, Philip NS, Bowker MT, Greenberg BD. Transcranial direct current stimulation may modulate extinction memory in posttraumatic stress disorder. Brain Behav. 2017;7(5): e00681 20. Nishi D, Hashimoto K, Noguchi H, Hamazaki K, Hamazaki T, Matsuoka Y. Glutamatergic system abnormalities in posttraumatic stress disorder. Psychopharmacology. 2015;232(23):4261-8. 21. Harris AD, Wang Z, Ficek B, Webster K, Edden RA, Tsapkini K. Reductions in GABA following a tDCS-language intervention for primary progressive aphasia. Neurobiology of aging. 2019;79:75-82. 22. Abbasi S, Nasehi M, Lichaei HRS, Zarrindast M-R. Effects of left prefrontal transcranial direct current stimulation on the acquisition of contextual and cued fear memory. Iran J Basic Med Sci. 2017;20(6): 623-630. 23. Herrmann MJ, Simons BSE, Horst AK, Boehme S, Straube T, Polak T. Modulation of sustained fear by transcranial direct current stimulation (tDCS) of the right inferior frontal cortex (rIFC). Biological psychol. 2018;139:173-7. 24. Yan T, Xie Q, Zheng Z, Zou K, Wang L. Different frequency repetitive transcranial magnetic stimulation (rTMS) for posttraumatic stress disorder (PTSD): A systematic review and meta-analysis. J psychiatr Rse. 2017;89:125-35. 25. van 't Wout-Frank M, Shea MT, Larson VC, Greenberg BD, Philip NS. Combined transcranial direct current stimulation with virtual reality exposure for posttraumatic stress disorder: Feasibility and pilot results. Brain Stimul. 2019;12(1):41-3. 26. Hampstead BM, Briceño EM, Mascaro N, Mourdoukoutas A, Bikson M. Current status of transcranial direct current stimulation in posttraumatic stress and other anxiety disorders. Curr Behav Neurosci Rep. 2016;3(2):95-101. 27. Ahmadizadeh M, Rezaei M. Effectiveness of Transcranial Direct Current Stimulation (tDCS) on Depression, Anxiety and Rumination of Patients with Post-traumatic Stress Disorder Symptoms (PTSD). J Mil Med. 2020;22(3):264-72. 28. Lanius RA, Williamson PC, Densmore M, Boksman K, Gupta MA, Neufeld R, et al. Neural correlates of traumatic memories in posttraumatic stress disorder: a functional MRI investigation. Am J Psychiatry. 2001;158(11):1920-2. 29. Nasehi M, Khani-Abyaneh M, Ebrahimi-Ghiri M, Zarrindast M-R. The effect of left frontal transcranial direct-current stimulation on propranolol-induced fear memory acquisition and consolidation deficits. Behav Brain Res. 2017;331:76-83. 30. Kazemi R, Rostami R, Khomami S, Baghdadi G, Rezaei M, Hata M, et al. Bilateral transcranial magnetic stimulation on DLPFC changes resting state networks and cognitive function in patients with bipolar depression. Front Hum Neurosci. 2018;12:356. 31. Shiozawa P, Leiva APG, Castro CDC, da Silva ME, Cordeiro Q, Fregni F, et al. Transcranial direct current stimulation for generalized anxiety disorder: a case study. Biol Psychiatry. 2014;75(11):e17-e8. 32. Loo CK, Husain MM, McDonald WM, Aaronson S, O'Reardon JP, Alonzo A, et al. International randomized-controlled trial of transcranial Direct Current Stimulation in depression: Basic, Translational, and Clinical Research in Neuromodulation. Brain Stimul: 2018;11(1):125-33. 33. Liu A, Bryant A, Jefferson A, Friedman D, Minhas P, Barnard S, et al. Exploring the efficacy of a 5-day course of transcranial direct current stimulation (TDCS) on depression and memory function in patients with well-controlled temporal lobe epilepsy. Epilepsy & Behavior. 2016;55:11-20. 34. Blevins CA, Weathers FW, Davis MT, Witte TK, Domino JL. The posttraumatic stress disorder checklist for DSM‐5 (PCL‐5): Development and initial psychometric evaluation. J Trauma Stress. 2015;28(6):489-98. 35. Sadeghi M, Taghva A, Goudarzi N, Rah Nejat A. Validity and Reliability of Persian Version of “Post-Traumatic Stress Disorder Scale” in War Veterans. Iran J of War and Public Health. 2016;8(4):243-9. 36. Maffei C, Fossati A, Agostoni I, Barraco A, Bagnato M, Deborah D, et al. Interrater reliability and internal consistency of the structured clinical interview for DSM-IV axis II personality disorders (SCID-II), version 2.0. J personal disord. 1997;11(3):279-84.