بررسی ارتباط بین مولفه های جو ایمنی و وقوع رفتارهای ناایمن: مطالعه موردی در یک صنعت شیمیایی

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه مهندسی بهداشت حرفه‌ای و ایمنی کار، مرکز تحقیقات آلاینده‌های محیطی، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی قم، قم، ایران

2 گروه مهندسی بهداشت حرفه ای، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

3 دانشگاه علوم پزشکی تهران

4 دانشگاه علوم پزشکی اراک

چکیده

زمینه و هدف: عوامل سازمانی زیادی می­ توانند به عنوان تعیین کننده رفتارهای ناایمن مورد توجه قرار گیرند که یکی از برجسته­ ترین آن ها جو ایمنی می­ باشد. صنایع شیمیایی به علت وجود پارامترهای فرآیندی بحرانی و همچنین حجم قابل توجه مواد هیدروکربنی، پتانسیل زیادی جهت بروز حوادث فاجعه بار دارند. این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین مولفه ­های جو ایمنی شغلی و وقوع رفتارهای ناایمن در یک صنعت شیمیایی انجام شده است.
روش‌ها: مطالعه حاضر از نوع مقطعی بوده و در سال 1398 در یک صنعت پتروشیمی در جنوب کشور انجام شده است. طی این مطالعه 269 نفر از پرسنل عملیاتی مورد بررسی قرار گرفتند. جهت واکاوی جو ایمنی، از پرسشنامه استاندارد جو ایمنی شغلی استفاده گردیده و به منظور مطالعه بروز رفتارهای ناایمن نیز از چک لیست رفتارهای ناایمن با توجه به عوامل حوادثی که طی 15 سال گذشته در صنعت مورد مطالعه به وقوع پیوسته است، استفاده گردید. تحلیل داده ­ها با استفاده از نرم‌افزار IBM SPSS V.25.0 و آزمون­ های آنالیز واریانس یک‌طرفه، ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی چندگانه انجام شده است.
یافته‌ها: بین مولفه ایمنی محیط کار و رفتار ناایمن ارتباط معکوس و معنی‌داری مشاهده گردید. همچنین، ارتباط بین امتیاز مولفه تعهد مدیریت و رفتار ناایمن معنی‌دار بود. بین سطح تحصیلات و سابقه کاری افراد و همچنین تجربه حادثه و شبه‌ حادثه و بروز رفتارهای ناایمن نیز ارتباط معنی‌داری مشاهده گردید (0/05>P ). نتایج حاصل از مدل رگرسیونی بدست آمده نشان داد مهم­ترین فاکتورهای تاثیرگذار بر فرکانس وقوع رفتارهای ناایمن شامل مولفه­ های تعهد مدیریت، ایمنی محیط کار، فاکتورهای سطح تحصیلات و سابقه کاری می­باشد (0/05>P ، 0/597 =R2).
نتیجه‌گیری: نتایج حاصل از مطالعه حاضر بیانگر این بود که توجه به مولفه­ های تعهد مدیریت، سطح ایمنی محیط کار، سطح تحصیلات و سابقه کاری افراد در صنایع شیمیایی به عنوان عوامل بسیار مهم و تاثیر گذار در بروز رفتارهای ناایمن می ­تواند گامی موثر در راستای کاهش بروز رفتارهای ناایمن و درنتیجه کاهش حوادث ایجاد شده در صنایع مذکور باشد.

کلیدواژه‌ها


1. Heidari M, Farshad A, Arghami S. Astudy on relationship between production link worker's safety attitude and their safe act in of arak metal industry. Iran Occupational Health. 2007;4(3):1-9. 2. Ghasemi F, Akbari H, Akbari H, Adibzadeh A. Designing and Validating a Questionnaire for Assessing the Safety Climate among Nurses. Journal of Military Medicine. 2018;20(5):488-99. 3. Khaleghinejad A, Ziaaldini M. Relationship between employees' safety climate and safety performance with respect to mediating effect of safety knowledge and safety motivation in Sarcheshmeh copper complex. Health and safety at work. 2015;5(4):69-86. 4. D.M. D. Behavior change versus culture change. Divergent approaches to managing workplace. 2005. 5. Kalteh HO, Mortazavi SB, Mohammadi E, Salesi M. The relationship between safety culture and safety climate and safety performance: a systematic review. International journal of occupational safety and ergonomics. 2019:1-11. 6. Remawi H, Bates P, Dix I. The relationship between the implementation of a Safety Management System and the attitudes of employees towards unsafe acts in aviation. Safety science. 2011;49(5):625-32. 7. Myers DJ, Nyce JM, Dekker SW. Setting culture apart: Distinguishing culture from behavior and social structure in safety and injury research. Accident Analysis & Prevention. 2014;68:25-9. 8. Chen Y, McCabe B, Hyatt D. A resilience safety climate model predicting construction safety performance. Safety science. 2018;109:434-45. 9. Sadeghi Yarandi M, Soltanzadeh A, Koohpaei A, Sajedian AA, Ahmadi V, Sakari S, et al. Effectiveness of three ergonomic risk assessment tools, namely NERPA, RULA, and REBA, for screening musculoskeletal disorders. Archives of Hygiene Sciences. 2019;8(3):188-201. 10. Soltanzadeh A, Mohammadbeygi A. Modeling Causal Factors of Occupational Accidents in Chemical Industries: A 10-Year Field Study in Iran. Iranian Journal of Chemistry and Chemical Engineering (IJCCE). 2019. 11. Soltanzadeh A, Heidari H, Mohammad H, Mohammadbeigi A, Sarsangi V, Darakhshan Jazari M. Comprehensive causal analysis of occupational accidents’ severity in the chemical industries; A field study based on feature selection and multiple linear regression techniques. Health and Safety at Work. 2019;9(4):290-9. 12. Mohammadfam I, Soltanzadeh A, Arsang-Jang S, Mohammadi H. Structural Equation Modeling Modeling (SEM) of Occupational Accidents Size Based on Risk Management Factors; A Field Study in Process Industries. Health Scope. 2018;8(1). 13. Soltanzadeh A, Mohammadfam I, Moghimbeigi A, Ghiasvand R. Key factors contributing to accident severity rate in construction industry in Iran: a regression modelling approach/Primjena regresijskog modela u analizi ključnih čimbenika koji pridonose težini nesreća u građevinskoj industriji u Iranu. Archives of Industrial Hygiene and Toxicology. 2016;67(1):47-53. 14. Monazzam M, Soltanzadeh A. The relationship between the worker's safety attitude and the registered accidents. Journal of research in health sciences. 2009;9(1):17-20. 15. Hamalainen P, Takala, J. and Saarela, K. Global Estimates of Occupational Accidents. Safety Science, 44, 137-156 2006:137-56. 16. The Human Factors Analysis and Classification System–HFACS. oklahama city: U.S. Department of Transpor tation; 1997. 17. Buck MA. Proactive personality and big five traits in supervisors and workgroup members: Effects on safety climate and safety motivation. 2011. 18. Sadeghi Yarandi M, Gholami A, Ghasemi M, Sadeghi Yarandi M, Ghasemi Koozekonan A, Soltanzadeh A. Investigating the Psychological Consequences of the COVID-19 Outbreak in the Occupational Society. Journal Mil Med. 2020;22(6):562-9. 19. Sadeghi-Yarandi M, Golbabaei F, Karimi A. Evaluation of pulmonary function and respiratory symptoms among workers exposed to 1, 3-Butadiene in a petrochemical industry in Iran. Archives of Environmental & Occupational Health. 2020:1-8. 20. Yarandi MS, Mahdinia M, Barazandeh J, Soltanzadeh A. Evaluation of the toxic effects of ammonia dispersion: consequence analysis of ammonia leakage in an industrial slaughterhouse. Medical gas research. 2021;11(1):24. 21. Sadeghi-Yarandi M, Karimi A, Ahmadi V, Sajedian AA, Soltanzadeh A, Golbabaei F. Cancer and non-cancer health risk assessment of occupational exposure to 1, 3-butadiene in a petrochemical plant in Iran. Toxicology and Industrial Health. 2020:0748233720962238. 22. Isa Mohammadi Zeydi, Alireza Heydarnia, Shamsedin Niknami. Safety climate measurement at workplace: development, validity and reliability. Health Monitor Journal of the Iranian Institute for Health Sciences Research. 2011;10(2):157-65. 23. Fernández-Muñiz B, Montes-Peón JM, Vázquez-Ordás CJ. Safety climate in OHSAS 18001-certified organisations: Antecedents and consequences of safety behaviour. Accident Analysis & Prevention. 2012;45:745-58. 24. Harsini AZ, Ghofranipour F, Sanaeinasab H, Shokravi FA, Bohle P, Matthews LR. Factors associated with unsafe work behaviours in an Iranian petrochemical company: perspectives of workers, supervisors, and safety managers. BMC Public Health. 2020;20(1):1-13. 25. Gharibi V, Mortazavi SB, Jafari AJ, Malakouti J, Abadi MBH. The relationship between workers’ attitude towards safety and occupational accidents experience. International Journal of Occupational Hygiene. 2016;8(3):145-50. 26. Rahimi Pordanjani T, Mohamadzade Ebrahimi A, Mehdizade H, Khoshniat M. A study of relationship between dimensions of safety climate with safe behaviors in the petrochemical industry. OCCUPATIONAL MEDICINE Quarterly Journal. 2015;6(4):1-11. 27. Jafari MJ, Gharari M, Ghafari M, Omidi L, Fardi GA. Investigating the safety atmosphere and its associated factors in a construction firm in 2011. Journal of Health in the Field. 2015;2(3).