مقدمه. تعیین شیوع عوارض طولانی مدت ریوی ناشی از گاز خردل در نیروهای اعزامی جهاد سازندگی به جبهه‌های جنگ مواد و روش ها. نیروهای اعزامی جهاد سازندگی که تماس با گاز خردل آنان احراز شده بود پس از 15 الی 18 سال از سراسر کشور به مرکز شهید شوریده تهران دعوت شده و تحت معاینات بالینی و اقداماتی از قبیل عکس ساده و HRCT ریوی و اسپیرومتری قرار گرفتند و براساس تعاریف مشخص به بیماری‌های مختلف ریوی گروه‌بندی شدند. نتایج. 266 نفر بررسی‌های ریوی را کامل نمودند؛ عکس ساده ریوی در اکثریت موارد (88%) طبیعی بود. یافته مهم در HRCT احتباس هوا (air trapping) بود که بطور قابل توجه در 12% موارد مشاهده شد ولی دراغلب موارد HRCT (64%) طبیعی بود. شیوع عوارض ریوی بدین صورت مشاهده شد: (15COPD (40 %، آسم 3/11% (30)، برونشیولیت ابلیترانت 1/7% (19 نفر)، برونشیت مزمن ساده 3/2% (6)، فیبروز ریوی 4/0% (1)، تنگی نفس غیراختصاصی 6/37% (100) و سرفه غیراختصاصی 9/1% (5)؛ گروهی از مصدومین تعاریف بیماری‌های ریوی را بطور کامل تکمیل نمی‌کردند ولی براساس شواهد بالینی و پاراکلینیکی تعاریف احتمالی برایش مطرح شد. بحث. مصدومین مورد مطالعه از نیروهای پشتیبانی جنگ بوده و اغلب با مقادیر کمتری از گاز خردل نسبت به سربازان برخورد داشته‌اند. به نظر می‌رسد در مواجهه‌های خفیف‌تر با گاز خردل بیماری راه‌های هوایی مانند آسم و COPD شایع‌تر از آسیب‌های شدید این راه‌ها مانند برونشکتازی و بیماری‌های پارانشیمی مانند فیبروز ریوی باشد.
)