طراحی و اعتبارسنجی و اجرای آموزش طولی آداب پزشکی معنوی و سلامت معنوی مبتنی بر مدل قلب سلیم به دانشجویان دوره دکترای عمومی پزشکی

زمینه و هدف: ماموریت دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، آموزش علوم پزشکی با بالاترین کیفیت تخصصی و پاسخگویی به نیازهای جامعه است. شواهد، نشانگر نیاز جامعه ایران و نظام سلامت به خدمات سلامت معنوی است. ارائه خدمات سلامت معنوی به عنوان یک تخصص بالینی نیازمند نظریه است. این مطالعه با هدف طراحی و اعتبار سنجی و اجرای آموزش طولی آداب پزشکی معنوی و سلامت معنوی مبتنی بر نظریه قلب سلیم به دانشجویان دوره دکترای عمومی پزشکی در دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج) انجام شد.
روش‌ها: این مطالعه اقدام پژوهی در سال ­های 1399 تا 1403 مبتنی بر مدل Kern و همکاران در توسعه برنامه درسی اجرا شد. گام ­های مطالعه شامل: شناسایی مسئله و نیازسنجی عمومی، نیازسنجی فراگیران هدف، تعیین اهداف و پیامدهای آموزشی، تعیین راهبردها و روش ­های آموزشی، پیاده ­سازی برنامه آموزش طولی، ارزشیابی برنامه و بازخورد نتایج در اصلاح برنامه بودند. روایی محتوایی مطالب، روش ­های آموزش، در شش پنل تخصصی توسط 30 نفر اعضای کمیته برنامه ­ریزی درسی و دفتر توسعه آموزش دانشکده پزشکی بقیه الله (عج) تایید شد.
یافته‌ها: عملکرد بالینی پزشکان در ارائه خدمات سلامت معنوی، مبتنی بر نظریه علمی از طریق آموزش رسمی همراه با کوریکولوم پنهان آموزشی شکل می­ گیرد. آموزش سلامت معنوی نیازمند اساتید متخصص و مهذب در جایگاه راهنمای معنوی (منتور) است. آینده پژوهی خدمات سلامت معنوی در ایران نشانگر چالش­ هایی در تولید دانش، نشردانش و کاربرد دانش سلامت معنوی می­ باشد. تعیین کننده ­های اجتماعی سلامت معنوی دانشجویان، نیاز دانشجویان پزشکی به آموزش سلامت معنوی را نشان می­ دهد. طراحی و روانسنجی پرسشنامه سنجش شایستگی ارائه خدمات سلامت معنوی، اهداف و پیامدهای آموزشی را معین نمود. راهبرد آموزش مبتنی بر شایستگی، امکان آموزش جامعه نگر را فراهم می ­کند. محتوای آموزش طولی با آموزش آداب پزشکی معنوی در قالب 40 درصد اصلاح برنامه درسی آداب پزشکی 1 تا 4 در 4 ترم علوم پایه به همراه تغییر 20 درصدی واحدهای نشانه شناسی بالینی قابل اجراست. آموزش بالینی به شکل یادگیری در حین عمل کردن، مهارت­ آموزی را میسر می ­کند. استانداردهای آموزش سلامت معنوی، معیارهای ارزشیابی برنامه را مشخص می ­کنند.
نتیجه‌گیری: آموزش رسمی آداب پزشکی معنوی و سلامت معنوی همراه با کوریکولوم پنهان، می­ تواند دانشجویان پزشکی را برای ارائه خدمات سلامت معنوی در مراکز ارائه مراقبت ­های سلامت، در طول عمر مراجعان، در سطوح مختلف پیشگیری، در طیف سلامت و بیماری، خصوصا در شرایط بحران­ های معنوی توانمند کند.