تبیین نقش و جایگاه داروسازان در نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح ایران

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه فارماکولوژی و سم شناسی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

2 گروه دارویی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران، تهران، ایران

3 گروه فارماکوگنوزی، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران

چکیده

زمینه و هدف: داروسازان به‌دلیل جامعیت سرفصل­‌های آموزشی و اشراف به مباحث مختلف علمی، توانایی قابل توجهی در انجام امور مختلف در نظام بهداشت و درمان دارند. در این میان، داروسازانی که در معرض آموزش­‌های نظامی قرار می­‌گیرند و با نحوه مواجهه با شرایط اضطراری گوناگون آشنا می‌­شوند، از توانمندی‌های افزون­تری نیز برخوردار می­‌گردند. با این وجود، به نظر می‌رسد، در حال حاضر، در نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح کشور از این توانمندهای داروسازان نظامی کمتر استفاده می­‌گردد، این پژوهش به منظور شناسایی این توانمندی­‌ها در سطوح مختلف نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح انجام شده است.
روش‌ها: ابتدا بر اساس متون منتشر شده و با مشاورت شش نفر از صاحب­‌نظران در عرصه داروسازی نظامی، ۱۰ سطح کلی توانمندی در نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح برای بیان فعالیت داروسازان در نظر گرفته شد و برای هر سطح 10 نقش، فعالیت یا وظیفه کلی شناسایی و تدوین گردید. عناوین تدوین شده در قالب پرسشنامه برای نظرخواهی از صاحب‌نظران، مدیران و صاحبان تجربه تنظیم گردید و پس از بررسی پایایی و روایی پرسشنامه به گروه هدف که بالغ بر 30 نفر بودند، به‌­طور جداگانه ارسال گردید. پس از جمع‌­آوری، نظرات مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت.
یافته‌ها: بررسی نظرات به‌­دست آمده نشان داد که از مجموع یکصد عنوان نقش، فعالیت و وظیفه تدوین شده، ۱۵ عنوان در بیش از ۹۰ درصد، ۲۵ عنوان در بیش از ۸۰ درصد، ۳۰ عنوان در بیش از ۷۰ درصد، ۲۸ عنوان در بیش از ۶۰ درصد، و دو عنوان باقیمانده در بیش از ۵۰ درصد موارد، نظرات "کاملاً موافق" کارشناسان مشارکت­‌کننده در این تحقیق را به خود اختصاص دادند. این در حالی است که تنها دو عنوان در بیش از 10 درصد (و کمتر از 20 درصد) موارد، با نظرات "مخالف" روبرو شدند. سایر نظرات به "تا حدودی موافق" تعلق گرفته است. بررسی پاسخ‌­های ارائه شده به سوالات باز پرسشنامه نیز که بیانگر برخی توضیحات بود بر تایید و پذیرش مطالب ارائه شده دلالت داشت.
نتیجه‌گیری: نظر به مراجعه به متون منتشر شده و استفاده از کارشناسان برخوردار از سوابق علمی تجربی و مدیریتی در طراحی و تدوین یکصد عنوان نقش، فعالیت و وظیفه داروسازان در ده محور کلی در مجموعه نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح و به‌­دست آمدن نتایج مثبت نظرات ۳۰ نفر از صاحب­‌نظران در عرصه بهداشت و درمان نیروهای مسلح در پژوهش انجام شده، این نقش­‌ها، فعالیت­‌ها و وظایف نمونه­‌ای است از آنچه داروسازان می‌­توانند در سراسر نظام بهداشت و درمان نیروهای مسلح بر عهده گیرند و بنابراین این یکصد عنوان برای بکارگیری موثر داروسازان در نیروهای مسلح کشور به منزله یک راهنماست.

کلیدواژه‌ها


1. Cheraghali A. Duties and role of pharmacists in military organisations. Kosar Medical Journal, 2006, 10(3), 227-234. 2. Dabagh A. et al. A revision to the professional roles of pharmacists in the national health system: the attitudes of physicians and pharmacists regarding the impact on inter-professional relationship. 2006, 8(4), 26-36. 3. Poorheidari G., et al., Military and emergency pharmacy. 2018, shenakht-e-zendegi publication, Tehran, Iran. 4. Cheraghali A. et al., Pharmacy services during holy defense, 2015, shenakht-e-zendegi publication, Tehran, Iran. 5. Cammarata FA, Severson RW, Hiner Jr WO, Gill AW, Hillberg OE, McAuley RJ, et al. Pharmacy practice in the United States army. 1987;44(4):755-60. 6. Carr VF, Walker JCJMm. Formulary management in a military treatment facility. 1997;162(3):205-8. 7. Misher A, Watts MT, Hamlin AJJotAPA. Civilian pharmacy involvement in Department of Defense Innovative Readiness Training. 2019;59(5):722-6. 8. Williams RF, Moran EL, Bottaro SD, Dydek GJ, Caouette ML, Thomas JD, et al. Pharmaceutical services in the United States Army. 1997;54(7):773-8. 9. Young JH. Pharmaceutical services in the United States Air Force. AJHP: official journal of the American Society of Health-System Pharmacists. 1997; 54(7): 783-6. 10. Oyeneyin Y, El Bizri L, Billberg K, Criddle D, Gharat M, Hogue MD, et al. International Pharmaceutical Federation (FIP) Andries Bickerweg, The Hague, The Netherlands. 2019. 11. Greenwood D, Tully M, Martin S, Steinke DJIjocp. The description and definition of Emergency Department Pharmacist Practitioners in the United Kingdom (the ENDPAPER study). 2019; 41(2): 434-44. 12. Ortmann MJ, Johnson EG, Jarrell DH, Bilhimer M, Hayes BD, Mishler A, et al. ASHP guidelines on emergency medicine pharmacist services. 2021;78(3): 261-75. 13. Harding AM. The Role of an Emergency Department Pharmacist. The Australian Journal of Hospital Pharmacy. 2001; 31(4). 14. Aruru M, Truong H-A, Clark SJRiS, Pharmacy A. Pharmacy Emergency Preparedness and Response (PEPR): a proposed framework for expanding pharmacy professionals’ roles and contributions to emergency preparedness and response during the COVID-19 pandemic and beyond. 2021; 17(1): 1967-77. 15. Azhar S, Hassali MA, Ibrahim MIM, Ahmad M, Masood I, Shafie AAJHRfH. The role of pharmacists in developing countries: the current scenario in Pakistan. 2009;7(1):1-6. 16. Erickson AKJPT. Caring for war heroes and their families: From combat service support to medication therapy management, LTC Gwendolyn Thompson, PharmD, BCPS, is on the front line of patient care. 2012;18(4):4-7. 17. Draugalis JR, Plaza CMJAJoPE. A 20-year perspective on preparation strategies and career planning of pharmacy deans. 2010;74(9). 18. Hejlik KJPT. Pharmacy responds to terrorist attack. 2001;1(15):27.