مقایسه اثربخشی دارودرمانی، تحریک جریان مستقیم فراجمجمه‌ای (TDCS) و درمان ترکیبی (دارودرمانی و TDCS) در کاهش علائم افسردگی اساسی و بهبود حافظه فعال جانبازان مبتلا به PTSD

نوع مقاله : پژوهشی اصیل

نویسندگان

1 گروه روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات

2 معاونت سلامت، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، تهران، ایران

3 دانشگاه علامه طباطبایی، گروه روانشناسی تربیتی

چکیده

زمینه و هدف: افسردگی، با تخریب در عملکرد حافظه فعال همراه است. هدف پژوهش حاضر، مقایسه اثربخشی دارو درمانی، تحریک جریان مستقیم فراجمجمه ای (TDCS) و درمان ترکیبی (دارو درمانی و TDCS) در کاهش علائم افسردگی اساسی و بهبود حافظه فعال جانبازان مبتلا به PTSD می باشد.
روش‌ها: پژوهش حاضر از نوع نیمه آزمایشی، با طرح پیش آزمون- پس آزمون و پیگیری سه ماهه بود. این پژوهش در جامعه جانبازان مبتلا به PTSD شهر تهران در سال 1397 اجرا شد که 68 نفر با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و به صورت تصادفی به سه گروه آزمایش (دارو درمانی، درمان با TDCS و درمان ترکیبی) و یک گروه کنترل (هر گروه 17 نفر) تقسیم شدند. ابزارهای پژوهش شامل چک لیست اختلال استرس پس از سانحه (PCL-5)، پرسشنامه افسردگی بک (BDI-II) و پرسشنامه حافظه فعال دانیمن و کارپنتر (WMT) بود.
یافته‌ها: با در نظر گرفتن همسانی گروه ها، در مرحله پس آزمون و پیگیری، بین گروه های آزمایش (دارودرمانی، TDCS و درمان ترکیبی) و کنترل در میانگین نمرات BDI-II و WMT تفاوت معناداری وجود داشت. در مرحله پس آزمون، به ترتیب، گروه درمان ترکیبی، TDCS و دارو درمانی دارای بیشترین اثربخشی بودند. در مرحله پیگیری، درمان ترکیبی دارای بیشترین و دارودرمانی دارای کمترین ماندگاری اثر بود.
نتیجه‌گیری: هر سه روش دارودرمانی، TDCS و درمان ترکیبی، در کاهش علائم افسردگی اساسی و بهبود حافظه فعال، اثربخشی معناداری داشتند اما در میزان اثربخشی و ماندگاری اثر متفاوت بودند.

کلیدواژه‌ها


1. Pourabaian-Esfahani MH, Esmaeili L, Dabbashi F, Amini M. The effectiveness of music therapy on general health of veterans with post-traumatic stress disorder (PTSD). Knowl Res Appl Psychol. 2016;17 (4): 41-49. 2. Sadeghi M, Taghva A, Goudarzi N, Rah-Nejat AM. Validity and Reliability of Persian Version of “Post-Traumatic Stress Disorder Scale” in War Veterans. Iran J War Public Health. 2016;8(4):243-49. 3. Mirabolfathi V, Moradi AR, Bakhtiari M. Emotional working memory in post-traumatic stress disorder and depression. Adv Cogn Sci. 2016; 17(4): 33-44. 4. Moein-Farsani R, Ranjbar-Kohan Z. The Effectiveness of autobiographical memory specificity training (MEST) on depression in veterans with post-traumatic stress disorder in Isfahan. J Mil Med. 2017; 19(1): 40- 48. 5. Eskandari Z, Taremian F, Nazari M, Bakhtiari M, Momtazi S, Rezaei M. Effectiveness of neuro-feedback treatment to decrease severity symptoms in major depression disorder. J Zanjan Univ Med Sci. 2014;22(92):86-95. 6. Nazarboland N, Farzaneh H. Working memory impairments in patients with major depressive disorder. Iran J Psychiatry Clin Psychol. 2009;15 (3): 308-11. 7. Puetz TW, Youngstedt, SD, Herring MP. Effects of pharmacotherapy on combat- related PTSD, anxiety and depression: a systematic review and meta- regression analysis. PloS one. 2015;10(5): e0126529. 8. A primer of drug action: comprehensive guide to the actions, uses, and side effects of psychoactive drugs. 12th Edition. Jazayeri SM, Pahlevan-Mazandarani M, Ebrahimzadeh S, translators. Tehran: Arjmand Press; 2015. pp. 179-80. 9. Kuo MF, Chen PS, Nitsche MA. The application of tDCS for the treatment of psychiatric diseases. Int rev psychiatr. 2017;29(2):146-67. 10. Kuo MF, Paulus W, Nitsche MA. Therapeutic effects of non-invasive brain stimulation with direct currents (tDCS) in neuropsychiatric diseases. Neuroimage. 2014; 85:948-60. 11. Nitsche MA, Kou MF, Karrasch R, Wachter B, Liebetanz D, Paulus W. Serotonin affects transcranial direct current-induced neuroplasticity in humans. Biol Psychiat. 2009;66(5):503-8. 12. Transcranial direct current stimulation in neuropsychiatric disorders. Brunoni A, Nitsche M, Loo C. Switzerland: Springer international publishing; 2016. p. 29-269. 13. Sadeghi-Movahed F, Alizadeh-Goradel J, Pouresmali A, Mowlaie M. Effectiveness of transcranial direct current stimulation on worry, anxiety, and depression in generalized anxiety disorder: a randomized, single-blind pharmacotherapy and sham-controlled clinical Trial. Iranian J Psychiatry Behav Sci. 2018;12(2):e11071. 14. Brunoni AR, Moffa AH, Fregni F, Palm U, Padberg F, Blumberger DM, et al. Transcranial direct current stimulation for acute major depressive episodes: Meta- analysis of individual patient data. British J Psychiatr. 2016; 208(6): 522-31. 15. Salehinejad MA, Rostami R, Ghanavati E. Transcranial direct current stimulation of dorsolateral prefrontal cortex of major depression: improving visual working memory, reducing depressive symptoms. Neuroregulation. 2015;2(1):37-49. 16. van Steenburgh JJ, Varvaris M, Schretlen DJ, Vannorsdall TD, Gordon B. Balanced bifrontal transcranial direct current stimulation enhances working memory in adults with high-functioning autism: a sham-controlled crossover study. Molecular Autism Brain, Cogn Behav. 2017; 8(1):40. 17. Habich A, Kloppel S, Abdulkadir A, Scheller E, Nissen C, Peter J. Anodal TDCS enhances verbal episodic memory in initially low performers. Front human neurosci. 2017;11:542. 18. Delavar A. Theoretical and practical research in the humanities and social sciences. 9th Edition. Tehran: Roshd Press; 2011. 19. Rajabi G, Karju-Kasmai. Psychometric properties of a Persian language version of the beck depression inventory second edition. Educ Meas. 2013; 10 (3):139-58. 20. Behrooz Sarcheshme S, Ashori M, Ansari-Shahidi M.The effect of cognitive training on the attention rate and working memory in children with attention deficit/ hyperactivity disorder. Empower exceptional children. 2018; 8(1): 6-15. 21. Mousavizadeh A, Pezeshk S. The effectiveness of written emotional disclosure on depression and working memory capacity in girl adolescents with depressive symptoms. Quarterly Journal of Psychological Studies. 2012;8(3): 67-88. 22. Asbaghi E, Talepasand S, Mohammad-Rezaei A. Comparison of the efficacy of transcranial direct current stimulation (TDCS) with repetitive transcranial magnetic stimulation on depression symptoms’ reduction. Neuropsychology. 2015; 1(1): 75-79. 23. Baker DG, Lerman I, Espejo EP, McLay R. Treatments for post-traumatic stress disorder: pharmaceutical and electrophysiologic considerations. Curr Treat Option Psychiatr. 2015;2(1): 73-85. 24. Gibson GE, Hirsch JA, Fonzetti P, Jordan BD, Cirio RT, Elder J. Vitamin B1 (thiamine) and dementia. Ann NY Acad Sci. 2016; 1367(1): 21-30 25. Kekic M, Boysen E, Campbel LC, Schmidt U. A systematic review of the clinical efficacy of transcranial direct current stimulation (tDCS) in psychiatric disorder. J Psychiatr Res. 2017;74:70-86. 26. Borrione L, Moffa AH, Martin D, Loo CK, Brunoni AR. Transcranial direct current stimulation in the acute depressive episode: a systematic review of current knowledge. The journal of ECT. 2018;34(3):153-63. 27. Ruf SP, Fallgatter AJ, Plewnia C. Augmentation of working memory training by transcranial direct current stimulation (tDCS). Scientific Reports. 2017; 7(1):876. 28. Kuo HI, Paulus W, Batsikadze G, Jamil A, Kuo MF, Nitsche MA. Chronic enhancement of serotonin facilitates excitatory transcranial direct current stimulation-induced neuroplasticity. Neuropsychopharmacology. 2016;41: 1223-30. 29. Brunoni AR, Valiengo L, Baccaro AA, Zanao TA, de Oliveira JF, Goulart A, et al. The sertraline vs electrical current therapy for treating depression clinical study. JAMA Psychiatry.2013;70(4):383-91.