مقدمه. ضایعات انسدادی مجاری تنفسی کوچک و بزرگ، تخریب سلول‌های آلوئولی و تجمع ترشحات، افزایش تعداد سلول‌های پلی مورفونوکلئر و سلول‌های لنفوسیتی و در نتیجه ضایعات غیر قابل برگشت در ریه‌ها، برونشیت و ضخیم شدن فضای بین سلولی از جمله اثرات گاز خردل بر دستگاه تنفس می‌باشد. مطالعات نشان داده که تعداد زیادی از مصدومین شیم ی ایی جنگ تحمیلی از عوارض شدید ریوی رنج می برند. از طرفی با گذشت بیش از یک دهه از مصدومیت این افراد درمان های مختلفی بر روی آنها صورت گرفته ، ب ه طوری که بعضی از محققین بر این عقیده هستند که نمی توان دقیق اً عوارض ریوی را ب ه طور کامل وابسته به اثرات مستقیم گاز خردل دانست. لذا، هدف این مطالعه بر ر سی اثر گاز خردل بر بافت ریه در حیوان بود. ب ه طوری که فارغ از اثرات تداخلی داروهای مورد استفاده بتوان مستقیما ً و به‌طور مستقل اثر گاز خردل را بررسی نمود. مواد و روش کار. تعداد 24 سر رت با وزن 150 گرم و سن 10 - 8 هفته به دو گروه 12 تایی تست و کنترل تقسیم شدند. گروه تست با استفاده از قفس مخصوص ب ه صورت استنشاقی ب ه مدت 5/0 ساعت در معرض مقدار 1 میلی لیتر از محلول عامل در استون (1270 میلی گرم در میلی لیتر) قرار گرفتند. گروه کنترل در شرایط مشابه در معرض استون قرار گرفتند. رت ها در فواصل 2 و 4 و 6 ماه کشته شدند و ریه آنها مورد بررسی پاتولوژی قرار گرفت. نتایج. نتایج نشان داد که پس از 2 ماه ضایعه ناچیز و قابل مشاهده نمی باشد. پس از چهار ماه هیپرپلازی پنوموسیت های تایپ 1و 2 در ریه دیده می شود ولی ضایعات پیشرفته قابل مشاهده نمی باشد. پس از 6 ماه علاوه بر التهاب حاد و مزمن، ضخیم شدن دیواره آلوئولار نیز مشاهده گردید. بحث. نتیجه آنکه سولفور موستارد در طولانی مدت سبب ضایعات ریوی ب ه صورت التهاب و ضخیم شدن جدار آلوئول ها می شود.
)