TY - JOUR ID - 1001122 TI - کنترل جمعیت سوسمارها در محیط های نظامی: یک مطالعه مروری JO - طب نظامی JA - JMM LA - fa SN - 1735-1537 AU - خوبدل, مهدی AU - مداحی, حسن AU - کمی, حاجی قلی AD - مرکز تحقیقات بهداشت و تغذیه، پژوهشکده سبک زندگی، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)، تهران، ایران AD - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم، دانشگاه گلستان، گرگان، ایران Y1 - 2022 PY - 2022 VL - 23 IS - 11 SP - 883 EP - 898 KW - مارمولک KW - کنترل سوسمارها KW - محیط های نظامی KW - کنترل خزندگان DO - 10.30491/JMM.23.11.883 N2 - گونه­‌های متعددی از سوسمار­ها در ارتباط نزدیک با مناطق مسکونی و محیط‌­های نظامی هستند. اماکن نظامی غالبا در حاشیه شهرها احداث می‌­شوند و برنامه‌­های نظامی نیز اعم از رزمایش‌­ها و اردوها اغلب در مناطقی برگزار می‌­شوند که زیستگاه طبیعی سوسمار­ها محسوب می‌­شوند. تونل­‌های زیرزمینی و انبارهای تسلیحات نظامی نیز می‌­توانند محل زیست این موجودات باشند. سوسمار­های ایران اگرچه سمی نیستند اما تعدادی از آن­‌ها می­‌توانند گازهای دردناکی بگیرند و سبب ایجاد جراحت و عفونت­ شوند. از طرفی، مواجهه با این خزندگان برای بسیاری از افراد دلهره­‌آور یا مشمئز کننده است، به‌طوری که اغلب سبب ترس و وسواس به‌­ویژه در هنگام خواب و در نهایت کاهش تمرکز و توان رزمی نیروهای نظامی می‌­شود. موارد پرشماری از ترس شدید، اضطراب، تشنج و کاهش کارایی یگان‌­های نظامی به دنبال رویارویی با سوسمار­ها گزارش شده است. بنابراین، به­‌منظور برطرف­‌کردن این مشکل، اتخاذ به موقع و صحیح روش‌­های پیشگیرانه و کنترلی جهت کنترل وفور سوسمار­ها در مناطق نظامی، امری ضروری است. برای دستیابی به این مهم، شناخت گونه­‌های با اهمیت پزشکی در محیط نظامی، نوع زیستگاه، رفتار و اکولوژی آن­‌ها نقش بسزایی دارد. در این مطالعه هدف بر آن است که آگاهی عمومی در مورد سوسمارها و علل حضور آن­‌ها در محیط­‌های نظامی را ارتقاء دهد و روش‌­های پیشگیرانه و کنترلی سوسمار­ها بسته به ماهیت و ویژگی گونه­‌ها پیشنهاد کند. مطالعات جانورشناسی به منظور پایش زیستگاه و شناسایی گونه­‌ها و وفور آن­‌ها، قبل از احداث تاسیسات نظامی و برپایی اردوگاه­‌های دائم و موقت و پیش از شروع رزمایش­‌ها امری ضروری است. در این مطالعه، اقدامات پیشگیرانه و کنترلی به تفکیک اقدامات محیطی، فیزیکی، کنترل شیمیایی و زیستی سوسمار­ها در محیط‌­های نظامی و نیز ضرورت آموزش به کارکنان بخش بهداشت و درمان یگان­‌های نظامی مورد بررسی قرار می‌گیرند. UR - https://militarymedj.bmsu.ac.ir/article_1001122.html L1 - https://militarymedj.bmsu.ac.ir/article_1001122_320d3062721e1c61b1e485508c7cba84.pdf ER -